‘Natuurwerk’ is vrijwilligerswerk voor onderhoud van de natuur, ook wel Groen vrijwilligerswerk genoemd. Er is niets mooier dan lekker in de natuur bezig te zijn.
Maar ‘natuur’ is toch ‘ongerept’ en heeft dus geen onderhoud nodig? Helaas bestaat er in ons kleine land maar bitter weinig evenwichtige en autonome, oorspronkelijke natuur. In de meeste gevallen moet de mens het resterende beetje natuur een handje helpen. Dat is nodig om kwetsbare soorten en biotopen te helpen overleven of de eerder aangebrachte schade te verhelpen. Daarnaast is er ook “nieuwe” natuur die een helpende hand nodig heeft.
Natuurwerk is een zinvolle en gezonde hobby waar je veel plezier aan kunt beleven. Je werkt in de open lucht, samen met anderen. Het is gezonder en leerzamer (en goedkoper) dan de sportschool.
De werktijden verschillen per organisatie en gebied. Soms wordt een hele dag gewerkt, soms een beperkt aantal uren op 1 of 2 dagen. De vrijdag is een populaire dag, omdat er steeds meer mensen zijn die 4 dagen werken. De zaterdag is toch voor veel mensen boodschappendag. Gelukkig hebben sommigen op deze dag wel tijd over voor wat andere activiteiten.
Motivatie, geen moeten maar mogen
Soms krijgen die natuurwerkers het compliment “wat geweldig dat jullie dit doen”. Buitenstaanders vermoeden dat “maatschappelijke betrokkenheid” een rol speelt. In de praktijk zetten de vrijwilligers zich meestal in… omdat ze het gewoon leuk vinden. Het is gewoon heerlijk om in de natuur met een groep mensen bezig te zijn. De meesten voelen geen drang om natuurwerk te “moeten” doen. Eerder voelen zij zich gelukkig, omdat zij het “mogen” doen. Met hun eigen motivatie hebben ze plezier in het werk en de bereikte resultaten. Elke keer als je langs een plek loopt, waar je eerder gewerkt hebt, kijk je er weer met plezier naar. De zomereik die weer de ruimte gekregen heeft of het rommelbosje dat er weer open en gezond uitziet. De natuur geeft je meestal het grootste compliment voor je werk en zo hoort dat ook!
Na een paar uur natuurwerk ben je vaak bekaf, maar meestal wel voldaan. Ook bij minder goed weer (een buitje voor de verkoeling) kan je meestal gewoon doorwerken. Alleen met onweer is het in het open veld of onder de bomen niet pluis.
“Slecht” weer bestaat niet, alleen slechte regenkleding.
Soort natuurwerk
Het soort natuurwerk dat je kan doen, hangt sterk af van de organisatie waar je voor werkt. Ook het gebied waarin je werkzaam bent kan uitmaken. Er zijn uiteraard overeenkomsten maar de uitgangspunten zijn nu eenmaal anders bij bv. Natuurmonumenten dan bij de provinciale Landschappen en Staatsbosbeheer.
Voorbeelden zijn:
- snoeien van struiken en bomen (toegang en dood hout)
- knotwilgen snoeien, typisch Nederlands en heel populair
- erosie aan paden en oevers herstellen
- uitbaggeren van sloten
- het uitdunnen van bepaalde soorten in percelen om de diversiteit te stimuleren
- soorten aanplanten of plantdagen (scholen!) ondersteunen
- zwerfvuil opruimen
- bestrijding en beheer van exotische soorten
- nieuwe vegetatie aanplanten
- riet maaien
- dennen ‘scheren’ op de heide zonder begrazing om dichtgroeien door o.a. grove dennen en berken te voorkomen
- hekwerken repareren of houtwallen onderhouden (bescherming van gebieden)
- etc., te veel om op te noemen
Staat een activiteit van jouw natuurwerkgroep er niet bij? Laat het ons weten!
In de meeste gebieden is het werk ook gevarieerd, omdat er telkens weer iets anders de aandacht vraagt.
Meestal werk je met handgereedschap (spa of schop, beugelzaag, snoeischaar of -zaag, etc.). Sommige organisaties leiden ook vrijwilligers op voor werken met aangedreven gereedschap.
Organisatie werk
Er zijn net zo veel werkwijzen als er organisaties en werkplekken zijn:
- soms werken de vrijwilliger altijd onder leiding van een betaalde kracht
- elders werken de vrijwilligers in min of meer autonome groepen
- soms kunnen ze na inwerken ook af en toe individueel aan de slag
- bij werken onder begeleiding is de werkwijze doorgaans afhankelijk van de persoon die die groep aanstuurt
- soms is er een strakke planning terwijl men elders (teveel) hap-snap werkt; beide aanpakken kunnen tot weerstand bij de vrijwilligers leiden
- de werktijden (dag of dagdeel, doordeweeks of zaterdag) verschillen sterk
- de deelname kan “verplicht” zijn, er wordt verwacht dat je met ‘enige regelmaat’ meewerkt voor een minimaal aantal gelegenheden per jaar
- sommige vrijwilligers willen liever eens in de maand werken en anderen wekelijks of zelfs meerdere malen per week; het hangt van de organisatie af of men daar aan tegemoet wil en kan komen.
Welke werkzaamheden
Leg contact en vraag om informatie. Vraag wat het werk inhoudt, hoe er gewerkt wordt en wat men van je verwacht. Een goede locatie om te beginnen zijn bv. de natuurorganisaties die onder Bronnen zijn aangegeven.
Een gesprek of toelichting kan helpen. De beste basis om uit te maken of je ergens voor langere tijd wil gaan werken, is om een keer (vrijblijvend) mee te werken. Meestal is dat mogelijk, zo niet dan geeft dat inflexibiliteit in de betreffende organisatie aan. Aanbevelingen en kleurrijke verhalen van kennissen die natuurwerk doen strekken tot aanbeveling. De werkzaamheden en de sfeer in de groep die de één aanspreekt, sluit soms niet aan bij de behoefte en verwachting van anderen. Probeer de mogelijkheden in je omgeving eens uit om je stek te vinden.
Een goede gelegenheid om kennis te maken net natuurwerk is uiteraard de landelijke natuurwerkdag, jaarlijks op de eerste zaterdag in november.
Natuurwerk is Mensenwerk. Gewoon doen!
Of je slaat ‘stiekem’ zelf toe (op eigen risico). Zie ook Natuur guerrilla’s en ninja’s.