Regelmatig wandelde ik door het bos en over de heide vlak bij mijn woning. De heide zag ik langzaam verdwijnen onder snel oprukkende berken. Vanaf mijn favoriete uitkijkplekje had ik steeds minder zicht over het cultuurlandschap van de hei. Bij navraag bleken er geen concrete plannen om deze ‘pioniers van de zandgrond’ wat terug te dringen.
Dus, de zaag maar eens meegenomen en mijn uitzicht vanaf het heuveltje wat ruimer gemaakt. Ook een stukje dichtgeslibde sloot opgeschoond. Dat ging zo een paar maanden goed tot de boswachter het vermoeden kreeg dat ik de ‘wildzager’ was en hij mij ter plekke inlijfde als vrijwilliger. De beste manier om vrijwilligers te winnen is nu eenmaal om ze aan te wijzen.
Ervaringen als vrijwillige natuurwerker
Na de berken en de sloten volgden andere werkzaamheden. Ook de Amerikaanse vogelkers kwam in beeld. Die groeide welig in mijn omgeving.
Met zaag en een emmertje Round Up ging ik onderweg, eerst alleen, later met een snel groeiende groep collega NatuurWerkers en af en toe gelegenheidsgroepen als bedrijven (actieve uitjes) en scholieren. Maar na een paar jaar deed men het gif in de ban (gelukkig) en was ik even ‘werkeloos’ v.w.b. de vogelkers. Er was wel een mogelijkheid om een cursus te volgen, waarna je wel weer met gif mocht werken, maar die was in eerste instantie alleen voor vaste medewerkers bedoeld.
Succes zonder gif
Volgens de boswachter kon ik het zonder gif wel vergeten om op een zinnige manier iets aan de woekerende exoot te doen. Zijn visie was dat “een vogelkers in de volle zon is zelfs met gif moeilijk dood te krijgen”. Dus zonder gif kon je het wel schudden. Maar dacht iedereen er zo over? Dus het web op en zoeken naar informatie over een aanpak zonder gif.
En die vond ik verrassend makkelijk in de vorm van een protocol dat ontwikkeld was door dhr. Van Duuren, een hovenier en bosspecialist uit Brabant. Dit was de methode van uitputting van struiken en bomen door ‘hoog afzetten’. Dit werkte inderdaad goed en werd een paar jaar met succes voor tientallen hectares toegepast.
De methode had ook wat nadelen. Door het afzagen op borsthoogte kwam er veel materiaal vrij dat weggewerkt moest worden. De takken belemmerden vervolgens de toegang tot de bosbodem bij de vervolgwerkzaamheden. Daarnaast gaven de afgezaagde stammen, met name in zwaar besmette gebieden, een naargeestige aanblik voor het wandelend publiek. Een wandelaar merkte op “het lijkt hier wel oorlog”. Wellicht iets overdreven, maar het bos zag er een aantal jaren slecht uit. Dus was het zoeken naar een alternatief.
Het ringen van bomen
De oplossing was om de struiken en bomen te ‘ringen’, d.w.z. een strook bast (en cambium) weg te schrapen. Deze techniek is niet nieuw, maar werd kennelijk nog niet of weinig toegepast voor de vogelkers. Doordat de plant geen energie meer van het blad in de wortel kan opslaan, put je de energievoorraad in de wortel uit, net als bij het hoog afzetten. De afstervende kroon zorgt ook voor schaduw, zelfs zonder blad. Minder werk, meer resultaat.
Over deze ervaringen schreef ik een blog waarvan een deel van het materiaal voor deze site is gebruikt. De intentie om de ervaring door te geven was er dus al vrij vroeg.
Gebrek aan uitwisseling
Ik kwam er achter dat een andere groep natuurwerkers binnen dezelfde organisatie al jaren daarvoor het ringen had toegepast! Hierdoor werd de noodzaak van uitwisseling van kennis en ervaringen alleen nog maar sterker. Die groep viel onder een andere boswachter, maar later kwam ik erachter dat ook groepen onder dezelfde boswachter nauwelijks ervaring uitwisselden. De druppel die de emmer deed overlopen was het feit dat een boswachter die zei dat hij de methode overnam, cruciale informatie over werkmethoden en achtergronden achterhield voor anderen.
Kortom, ik kwam tot het besef dat in de 3e decade van deze eeuw ‘verdeel en heers’ strategieën met alleen verticaal stromende informatie, niet meer van deze tijd waren. Natuurwerkers zijn slim genoeg om hun voordeel te doen met de informatie van collega’s elders in het land. Alleen is die informatie niet altijd even makkelijk te vinden. De websites van de diverse natuurbeheerorganisaties doen daar weinig of niets aan. De website Natuurwerk.nl die enige informatie verstrekte, werd overgenomen door IVN. De informatie verdween en de domeinnaam verwijst naar de homepage van IVN. Het doel van IVN is vooral voorlichting over de natuur, maar praktische informatie over natuurbeheer valt helaas net buiten die doelstelling (denk ik).
Een eigen platform/community
En dat is de reden dat ik NatuurWerkers.nl heb opgezet als een onafhankelijke organisatie voor het verspreiden van praktijkinformatie over natuurwerk. Van, voor en door de NatuurWerkers zelf. Mijn droom is dat een groep bevlogen NatuurWerkers het beheer van de site geleidelijk aan kan overnemen en verder uitbouwen. Maar voorlopig beleef ik nog veel plezier aan het uitbouwen van de site. En uiteraard blijf ik actief zelf Natuurwerken op een mooi stukje natuur ergens in Nederland waar de vogelkers binnenkort goed onder controle is.
Hans, Hoofd-redacteur NatuurWerkers.nl
NB: Wil jij jouw verhaal over jouw ervaring (liefst positief) over Natuurwerk hier ook kwijt? Het mag jouw eigen verhaal zijn of over iemand anders die ervaring heeft die de moeite waard is om te delen. Laat het ons weten!