Grote bomen omzagen is een heftige activiteit en natuurwerkers zien het vaak als een ‘verzetje’ naast andere routineklussen. Maar de lol gaat er vanaf, als het ineens dramatisch mis dreigt te gaan. Zie ook De uitdaging van grote bomen.
Volgens het boekje… fout
Ook al werk je volgens het boekje, er blijft altijd een risico dat het plotseling fout gaat. Zo was een collega bezig met de motorzaag aan een grote douglas (40-50 cm doorsnede, tegen de 20 meter hoog) die hij keurig onder spanning had gezet met een handlier. Een valkerf was aan de juiste kant gezaagd, publiek uit de buurt. Maar toen de boom vrijwel doorgezaagd was, duwde een vleugje wind in de top de boom 180 graden de verkeerde kant op. In het bos hadden we geen wind gevoeld, maar toen we later naar boven keken, waaide er af en toe een briesje door de boomtoppen. Met een hefboom van 20 meter kon dit genoeg kracht uitoefenen om de boom tegen de richting van de treklier de andere kant op te sturen. Na een paar meter kwam de top al tot stilstand tegen andere bomen en er was geen direct gevaar. Het toont maar aan, hoe het mis kan gaan, als je denkt alles onder controle te hebben.
Het probleem was uiteraard dat de singel van de handlier te laag aangezet was, op ruim 2 meter hoogte. Het is beter om die veel hoger aan te zetten met een ladder. Een lijn die je met een katapult in de kruin van de boom schiet, is een alternatief.
Enfin, met de treklier en heel veel inspanning (en spierpijn de volgende dag) is het uiteindelijk gelukt om de woudreus onderuit te trekken.
Dwarshanger
Soms word je door tijdgebrek wel eens genoodzaakt om risico’s te nemen. Zo was ik bezig om een aantal dode bomen uit een laan te halen. De meeste waren rond de 20-25 cm doorsnede met voldoende ruimte om een veilige kant op te vallen. Maar natuurlijk zit daar altijd wel een dwarsligger tussen. Of liever gezegd een dwarshanger. Bij het doorzagen van een dode grove den van meer dan 15 meter hoogte (doorsnede rond de 25 cm aan de voet) maakte de top iets te weinig snelheid en tikte zacht tegen de takken van een andere boom aan. Dan kan je onderaan tegen de boom duwen tot je een ons weegt, maar dat heeft op 15 meter hoogte weinig of geen effect. De boom schommelt hooguit wat heen en weer. Een touw hoger de boom in schieten was een oplossing geweest, maar dat had ik uiteraard niet bij de hand. De boom zo laten hangen was ook geen optie. Als de boom door een windvlaag toch in beweging komt, dan kan het dodelijk zijn voor toevallige passanten.
Ach, denk je dan, een stuk van de boom afhalen en dan komt de top wel vrij. Dat is een riskante operatie, waar professionals met de motorzaag liever niet aan beginnen. Als amateur neem je het risico voor lief, niet geremd door enige kennis van zaken. Enfin, 7 keer (!) een stuk van anderhalve meter er uit gezaagd (met de beugelzaag!). Na elke zaagsnede de boom steeds met een touw omgehaald vanaf een redelijk veilige plaats achter een andere boom (met een vluchtroute). En eindelijk viel het restant van een meter of 7 uiteindelijk naast het pad.
De klus was geklaard zonder ongelukken, maar moest wel bij maanlicht afgemaakt worden. Achteraf wordt het je wel duidelijk dat je eigenwijs en knap gevaarlijk bezig bent geweest, maar hopelijk leer je ervan… of je gaat als natuurwerker vroeg met pensioen.
Zaag voorzichtig!